Petrovaradinska tvrđava

Petrovaradinsk tvđava, Novi Sad

© Boris Mesaros

• 

Najatraktivniji kulturno-istorijski spomenik Novog Sada svakako je Petrovaradinska tvrđava.

Na desnoj obali Dunava, na mestu na kojem je za vreme Rimske imperije ležala tvrđava Cusum i srednjevekovni Petrikon, smeštena na petrovaradinskoj hridini, na visini od 40 metara, kao da prkosi vremenu, već vekovima.

Mnogi je nazivaju Gibraltar na Dunavu.

Kolosalno utvrđenje građeno je u periodu od 1692. godine do 1780. godine. Istorijski spisi govore o tome da je tokom gradnje tvrđave, ponekad bilo potrebno uposliti i do 40.000 zidara, u toku samo jednog dana. Mnogi od njih, upravo na ovom mestu, skončali su svoj život usled slabosti, smrtonosnih epidemija i velike gladi, kao i iscrpljujućeg i napornog rada. S toga ne čudi što je ovo gradilište nazvano "Grobnica stranaca".

Na prostoru čija površina iznosi oko 112 hektara, bila je kapacitirana da primi 10.000 vojnika.
Sastoji se od pet tvrđava koje su na vrlo funkcionalan način povezane u skladnu celinu. Posebnost izgradnje čini to što nivo ispod zemlje predstavlja pravu raskrsnicu borbenih linija i čitav taj podzemni nivo izgradjen je savršeno, tako da su vojnici na četvrtom nivou ispod zemlje imali neometan dovod svežeg vazduha. Vojnicima na čevtrtom nivou, bilo je omogućeno čak i grejanje, kao i mogućnost povlačenja i obrušavanja zemljišta za sobom, kako bi neprijatelju bio onemogućen dalji pristup.

Nekad za odbranu i očuvanje teritorije, podzemne vojne galerije, hodnici dugi čak 16km, koji se prostiru u četiri nivoa ispod zemlje, danas predstavljaju posebnu turističku atrakciju.

Pod austrougarskom vlasti, odolevala je, višestrukim napadima Otomanskog carstva.

Sve do 1918. godine, ovo utvrđenje bilo je uporište austrougarskoj vojsci. U periodu između dva svetska rata, ove zidine pružile su utočište vojsci Kraljevine Jugoslavije.
Nakon Drugog svetskog rata, tačnije 1948. godine, biva stavljena pod zaštitu države, kao istorijski spomenik.

Jedna od najvećih i najočuvanijih tvrđava u Evropi, do današnjih dana gotovo u potpunosti je sačuvala svoju autentičnost.

Kada dođete, u posetu Novom Sadu, tada obavezno planirajte obilazak Petrovaradinske tvrđave. Posebnu impresiju svakako ostavlja Kula Sv. Luja, i njen poznati "pijani sat". Sat je poklon carice Marije Terezije. Poseban je po tome što njegova mala kazaljka pokazuje minute, a velika sate, kako bi lađari po lošem vremenu i sa velike daljine mogli videti koliko je sati. Zovu ga "pijani", jer kao da to zaista i jeste. Kad je hladno vreme kasni, a po toplome žuri. Svakoga dana, od kada je postavljen na kuli, na sve četiri strane sveta, ovaj sat ručno se navija.

Vojno uporište davnih vremena, danas predstavlja kulturno istorijski i umetnički centar. Ovde su smešteni ateljei mnogih novosadskih umetnika. Na Petrovaradinskoj tvrđavi smešten je Muzej grada Novog Sada, Istorijski arhiv grada Novog Sada, Akademija umetnosti, Astronautska opsevratorija, nekoliko galerija, konjički i streličarski klub, hotel, restorani, kafići i diskoteke.

Od 2001. godine, tvrđava je mesto na kome se održava najveći muzički hepening u jugoustočnoj Evropi, "Exit" gde se predstavljaju muzičari svetskog ranga i koji posećuju gosti iz svih krajeva sveta.